Srbija spomenici na UNESCO-ovoj listi svetske baštine
Srbija, zemlja interesantne kulture i zanimljive prošlosti na UNESCO-voj listi svetke baštine ima više lokaliteta. U poslednjih skoro 40 godina UNESCO listu svetke baštine smo obogatili sa srednjevekovnim tvrđavama i manastirima kao i sa palatom iz rimskog perioda.
Stari Ras
Godine 1979 se jedan lokalitet iz Srbije prvi put našao na UNESCO listi svetske baštine. Stari Ras se nalazi na jugu Srbije u Raškoj oblasti u blizini Novog Pazara. Na UNESCO listi se ne nalazi samo stari grad Ras i Gradina i već i (što je verovatno i značajnije) manastir Sopoćani, manastir Đurđevi stupovi, Petrova crkva. Ovaj kompleks spomenika je građen u XII veku od Stefana Nemanje do Kralja Militina.
Manastir Studenica
Ubrzo zatim, sedam godina kasnije, 1986 na UNESCO listu svetske baštine je uvršten još jedan biser srpske kulture i istorije, Manastir Studenica. Ovaj manastir se nalazi u Kraljevu i danas predstavlja centar srpske duhovnosti i kulture. Sa kraja XII veka je osnovano manastirsko bratstvo i od tada je krenula izgradnja manastira i crkve. Manastir Studenica je zadužbina osnivača dinastije Nemanjića i uvek je služila kao uzor sledećim vladarima iz loze Nemanjića. Oko crkve su izgrađeni zaštitni zidovi a vremenom su tu nastali i konaci, crkva Svetog Nikole i Jovana, Kraljeva crkva, Radosavljeva priprata i drugi prateći objekti.
UNESCO lista na teritoriji Kosova i Metohije
Skor dvadeset godina smo čekali na sledeće proširenje ove liste spomenicima srpske kulture. Godine 2004 na ovo listu su pridodati 4 zdanja, a to su:
Manastir Dečani
Ovaj manastir se nalazi na Kosovu i Metohiji u opštini Dečani i zadužbina je kralja Stefana Dečanskog. Manastir je građen i posle njegove smrti a te radove je nastavio njegov sin, Dušan. Ovaj manastir je najveći izvor podataka o vizantijskoj ikonografiji jer je skoro celi fresko-živopis sačuvan. Pored toga ikonostasa i veći deo crkvenog mobilijara je autentičan.
Manastir Gračanica
Gračanica se nalazi na Kosovu na reci Gračanka i zadužbina je kralja Milutina. Manastir Gračanica je podignut s početka XIV veka, negde između 1315 i 1321. godine. Nažalost danas je od manastira jedino sačuvana crkva koja je posvećena Uspenju Presvete Bogorodice. Zanimljivo je da su orginalane freske iz 1321. godine odlično očuvane.
Crkva Bogorodice Ljeviške
Još jedna crkva na UNESCO listi svestke baštine gde su Nemanjići bili ktitori. Bogorodica Ljeviška se nalazi u Prizrenu. Prizren je srednjem veku bio značajno čvorište puteva ka današnjoj Makedoniji i Crnoj Gori pa i ne čudi da je jedno vreme bio glavni grad srpske države. Crkva je obnovljena sa početka XIV u vreme kralja Milutina i dugo je bila jedna od bitnijih hrišćanskih bogomolja. Po turskom osvajanju 1756. godine je pretvorena u džamiju kada su sve freske bile prekrivene malterom. Restauracija i ponovno otkrivanje fresaka je izvedeno neposredno posle II Svetskog rata (1950 do 1952).
Manastir Pećka patrijaršija
Pećka patrijaršija je manastirski komplek koji se sastoji od tri crkve koje imaju zajedničku pripratu. To su crkve Svetog Apostola, Svetog Dimitrija i Bogorodičina crkva sa crkvom Svetog Nikole. Manastir je građen oko sto godina u drugoj polovini XIII i prvoj polovini XIV veka. Rang patrijaršije joj je dodljen 1346. godina a po padu Smedereva taj status joj je bio ukinut a njena teritorija dodeljena Ohridskoj arhiepiskopiji.
Gamzigrad, Felix Romuliana
Felix Romuliana potiče iz rimskog perioda iz vremena rimske tetrarhije. Na UNESCO listu svetske baštine je pridodata ne tako davno, 2007 godine. Pored palate imperatora Gaja Valerija Galerija u ovom arheološkom kompleksu se nalaze i ostaci dva utvrđenja. Arheološki radovi i istraživanja vezana za ovaj lokalitet traju od 1953 a kontinuirano se obavljaju i konzervatorski radovi.
Stećci – srednjevekovni nadgrobni spomenici
Stećci, nadgrobni spomenici iz srednjeg veka se na ovoj listi nalaze odnedavno od 2016. godine. Zanimljivo je da se ovi spomenici pretežno nalaze u Bosni i Hercegovini ali da se delom nalaze i u Hrvatskoj, Crnoj Gori i Srbiji. Ovi spomenici su monolitne strukture i teže od stotinak kilograma pa do čak 32 tone. Zanimljivo je da je ovo bio zajednički projekat sve četiri pomenute zemlje i da je na UNESCO listu upisano čak 30 nekropola od toga 22 su iz Bosne po 3 i Srbije i Crne Gore i 2 iz Hrvatske.
Creative Commons – image, by Radmilo Djurovic / commons.wikimedia.org
