Stari i novi Bar

03/09/201617/09/2020 SvetPutovanja Crna Gora, Letovanje

Slavni grad Bar pod Rumijom, drevno arhiepiskopsko sedište, prestonica dukljanskih kraljeva, mesto nastanka prve crnogorske hronike, jedna od najvećih jadranskih luka, značajno turističko središte i opštinski centar. Ono što mnogi možda ne znaju je to da Bar ima veliki maslinjak sa maslinom znatno starijom od grada, zasađenom pre Hristovog rođenja.

Dobrodošli u grad u kome su prošlost, sadašnjost i budućnost u nekom osobitom jedinstvu – u arteriji Crne Gore.

Današnji grad Bar se sastoji od Starog i Novog Bara. Stari Bar čine drevni grad na kamenom uzvišenju, nepristupačnom sa tri strane i naselje u njegovom donjem delu, nastalo nakon rušenja (1878.). Stari Bar je od mora udaljen 5 km. Novi Bar kome je kamen temeljac u Barskom polju, na morskoj obali ispod Volujice, postavio knjaz Nikola 1908. godine, neprekidno se razvijao i razrastao.

Barska opština se nalazi u jugoistočnom delu Crne Gore čiji se izuzetan položaj potvrdio kroz istoriju i ostao do današnjih dana, srećno je smeštena u najpitomijem i najraskošnijem delu „zemlje crnih brda“. Površina opštine iznosi 598 km2, sa oko 50.000 stanovnika i obuhvata osim grada Bara i urbana naselja: Stari Bar, Virpazar, Sutomore i Vladimir, sa još osamdesetak sela i manjih turističkih naselja.

U barskoj opštini preovlađuje mediteranska klima sa tri svoja lokalna tipa. Padavine su najobilnije u jesen i proleće. Najniže temperature su u januaru i retko se spuštaju ispod nule, dok se najviše letnje, julske, kreću do 35 °C.

Opština je preko Luke Bar povezana ne samo sa mediteranskim okruženjem nego sa svim pomorskim zemljama sveta.

Železnička pruga Beograd-Bar učinila je njen opštinski centar važnom turističkom destinacijom, a Jadranska magistrala značajnim središtem na Jadranu. Blizina aerodroma u Podgorici i Tivtu omogućava brzu vezu sa velikim svetskim centrima.

Dužina obalske linije barske rivijere iznosi 44 km. Na njoj su nanizana vrlo lepa mesta i atraktivne plaže, čija je ukupna dužina 5,2 km.
Gradić Sutomore, ciljno mesto brojnih turista i izletnika, udaljeno 5 km od Bara, ima prostranu peščanu plažu, jednu od najlepših na Crnogorskom primorju.
Čanj, atraktivno turističko naselje u severnom delu barske rivijere, ima izuzetnu šljunkovitu zlatastu plažu (830 m), nazvanu Zlatnom obalom zbog boje peska.

Južno od Bara u manjim uvalama sklonile su se peskovite i šljunkovite plaže koje turisti rado posećuju, uživajući u čistoj boji mora i vrelini sunca.
Skadarsko jezero posebno je prepoznatljivo obeležje Barske opštine – raj na zemlji, gde je priroda bila raskošna u oblikovanju šireg prostora. Turisti ne mogu da odole lepotama i čarima ovog jedinstvenog jezera i varošici Virpazaru, centru pitome Crmnice, podignutom na ušću dveju reka u jezero – Crmnice i Orahovštice.

U turističkom pogledu vrlo je privlačna Krajina sa prekrasnom plažom u Murićima na samom jezeru.
Posebnu vrednost i zanimljivost Baru daju raznovrsni i vredni spomenici kulture iz različitih istorijskih epoha. Najznačajniji su Stari grad Bar, spomenici u Novom Baru i njegovoj okolini kao i oni u kulturno-turističkoj zoni Skadarskog jezera.

Istorija Bara

Priča o Starom gradu Baru sadržana je pre svega u najdragocenijem spisu Letopis popa Dukljanina ili Barski rodoslov (Regnum Slavorum), u kome je anonimni autor oko 1180. godine sažeo slovenska predanja dukljanske države – Kraljevstva Slovena.
Nastanak Staroga grada veže se za 6. vek, ali je izgleda i ranije, bliže obali, postojala tvrđava (kastel) Antipargaji.
Stari grad Bar bio je u srednjem veku istaknuti zanatski, trgovački i kulturni centar. Čuveni su bili njegovi klesari. U ranom srednjem veku pripadao je Vizantiji, pa Dalmaciji. U to vreme Bar nosi slovensko ime.
Krajem 9. i početkom 10. veka teritorija današnje barske opštine postaje državno sedište dukljanskih vladara. Odatle je sa prestonicom u današnjem Ostrosu vladao knez Vladimir. Tu je podigao i manastir posvećen Bogorodici – poznat kao Prečista Krajinska. O Vladimiru, koji je na prevaru ubijen, njegovoj pobožnosti i čestitosti, romantičnoj ljubavi sa Samuilovom ćerkom Kosarom, sačuvala se jedinstvena srednjovekovna legenda, koja je kasnije inspirisala i velikog Šekspira za njegovu „Buru“. Vladimir i Kosara su sahranjeni u Prečistoj Krajinskoj. Knez je kasnije proglašen za sveca, a mošti su mu prenesene u jednu crkvu kod Elbasana u Albaniji. Manastir je srušen krajem 17.veka. U Ostrosu je sačuvana Kosarina zadužbina – drevni bunar. Svake godine na dan Svete Trojice, porodica Andrović, po vekovnoj tradiciji, uz veliku litiju iznosi krst Svetog Jovana Vladimira na vrh Rumije. U toj svečanosti učestvuju i pravoslavci i katolici i muslimani. Najstariji crnogorski svetitelj Sveti Vladimir Dukljanski imao je svoj kult kojim je objedinjavao katolike i pravoslavne vernike. U tome kraju nisu bile retke crkve sa dva oltara.
Veliki raški župan Stefan Nemanja zauzeo je „slavni grad Bar“, uzgred porušivši sve primorske gradove osim Kotora. Bar je u doba kasnijih Nemanjića doživeo veliki procvat.
Nakon raspada Srpskog carstva, Duklja, tada već Zeta, sasvim se osamostalila i pod Balšićima povratila svoju nezavisnost i državnost. Balšići upravljaju Zetom s manjim prekidima od 1360. do 1421, a od tada pa do 1496. vladaju Crnojevići. U Baru je sahranjen Đurađ Balšić Stracimirović.
Bar je zbog opasnosti od Otomanskog carstva 1443. prihvatio mletačku vlast, uz uslov da mu se poštuju prava i privilegije. Međutim, nije mogao da odoli velikoj Otomanskoj imperiji pa se 1571. predao bez borbe turskoj floti. Tom prilikom Turci su pobili deo njegovog stanovništva, a deo je od nevolje prešao u islam. Iz turskog perioda sačuvani su akvadukt, kupatilo i hamam.
Od spomenika hrišćanske kulture vrlo su značajni ostaci benediktanskog manastira Svete Marije na poluostrvu Ratac iz 11. veka. Ratac je porušen 1571. Zaostale zidine manastira su prilično očuvane.
U području Sutomora i Spiča ističu se Haj-nehaj (15. ili 16.vek) u kome je sačuvana crkvica Svetog Dimitrija iz 13. veka, sa dva oltara, kakvih u Spiču ima još tri. Takođe je značajno i tursko utvrđenje Golo brdo (Tabija) iz 1862.
U samom Starom gradu Baru osim gradskih bedema i citadele, svojom važnošću i vrednošću izdvaja se jedinstveni primerak gradske kapije iz 11. veka. Od crkava je najstarija katedrala na Londži te crkva Svetog Marka i manje crkve – Svete Katarine i Svetog Jovana Vladimira, obnovljena 1927. U okviru Staroga grada bile su brojne i palate za stanovanje, javne zgrade, crkve, džamije, danas obnovljena Episkopska palata.
U srednjem veku na Skadarskom jezeru, njegovim ostrvima zvanim gorice – Starčevu, Moračniku, Beškoj – podignute su vredne crkve, kao metosi vranjinskog manastira Svetog Nikole.

Spomenici kulture u Baru

Zetska mitropoloija je iz Prečiste Krajinske prenela svojevremeno svoje sedište na Vranjinu a odatle u Crnojevića manastir na Cetinju (1482).
Brojni spomenici kulture iz ranijeg srednjeg veka kao i iz kasnijih stoleća oko Skadarskog jezera i na njegovim goricama sa rtovima i uvalama gde se nalaze brojni srednjevekovni manastiri ili njihovi ostaci, uz živopisni Virpazar sa srednjevekovnim utvrđenjem Besac i Grmožurom, crkvama i manastirima u Crmnici i kao i onima oko Rijeke Crnojevića čine ovaj prostor jedinstvenim zbog čega se naziva i zetska Sveta Gora.

Opština Bar u kojoj su ranije bili razvijeni pomorstvo, poljoprivreda, malinarstvo i privreda sada se sve više orjentiše na turizam kao temeljni oslonac svoga razvoja i ukupnog života.