Španija – kratka istorija
Prvo zabeleženo pojavljivanje homosapiensa u Evropi se vezuje za Španiju. Svi smo u školama čuli za crteže iz čuvene pećine Altamira. Ti crteži potiču iz kasnog paleolita.
Prateći “noviju” istoriju Španije njeni prvi naseljenicu su bili Baski pa Iberi a oko 1200. godine pre nove ere Pirinejsko poluostrvo naseljavaju i Kelti. Oko prvog milenijuma pre nove ere, prvo Feničani u okolini Kadiza pa onda Grci na severoistoku današnje Španije, uspostavljaju svoje kolonije.
Kao velika trgovačka sila u mediteranu, Kartagina, osnova svoje kolonije u Španiji. Ove kolonije su koristile Hanibalu kao baza pre prelska Alpa i odpočinjanja II Punskog rata. Na kraju tog rata oko 2. veka pre nove ere, Španiju osvajaju Rimljani. Bogata rudama Španija je postala značajna rimska provincija a stanovništvo je vrlo brzo romanizirano.
Propasta zapadnog rimskog carstva je označilo i propast Španije kao rimske provincije. Nemačka plemena osvajaju Pirinije a Vizigoti su jedini među njima koji su uspeli da naprave funkcionalnu državu. Nesloga je ono što je karakterisalo tadašnje vladare Španije i to su iskoristili arapi su uvideli ovu neslogu i zavladali većim delom pirinejskog poluostrva.
Arapska država, Al-Andalus, se održala 800 godina na Pirinejskom poluostrvu, sve do 1492. godine. Dinastija Omajada je uzdigla Al-Andalus na nivo kalifata koji u 11. veku raspao na manje državice. Tada je i krenulo propadanje arapske države u Španiji da bi u 13. veku jedino još Granada ostaka pod arapskom vlašću. Oslabljene državice na jugu postale su daleko lakše za osvajanje rastućim hrišćanskim državama sa severa. Aragon, država na istoku pirineja i Kastilja, država u centralnom delu pireneja se 1469. ujedinjuju kroz brak aragonskog kralja Ferdinanda i kastiljske kraljice Izabele. Ovo je bio početak Španske kraljevine i kraj arapske države u Španiji. Godine 1492. posednje uporište Arapa u Španiji, Granada je pala pod špansku vlast.
Ujedinjena Španija ubrzo postaje vodeća svestka sila. Velika geografska otkrića su je učinila kolonijalnom silom. Veliki deo srednje i južne amerike je postao kolonijlani posed španske krune. Vrhunac moći Španija doživljava za vreme Karla V i Filipa II iz Habzburške monarhije kada su se i veliki delovi Evrope našli pod španskom kontrolom. Opadanje španskog uticaje kreće posle poraza Španske armade, 1588. godine, u sukobu sa engleskom na čijem čulu je bila kraljica Elizabeta I. U ratu sa Francuskom oko 1700. godine Španija gube sve svoje posede u Beneleksu.
Upravo na kraju srednjeg veka, spajanjem Kastilje i Aragona, stvorena je španska narodna država. Otkrićem novih zemalja u Americi Španija je za vreme kralja Ferdinanda Katoličkog i kraljice Izabele udarila temelje svojoj moći, veličini i kolonijalnim posedima.
Gubitak kolonija u 19. veku će teško pogoditi Španiju. To je period velike nestabilnosti u Španiji i španskom društvu. Industrijska revolucija, republika ili monarhija su dugo bila pitanja koja su mučila Španiju. Građanski rat je bio neminovan a godine 1936. na vlast dolazi general Francisko Franco koji je uveo fašističku diktaturu. Španija je u tom periodu bila izolovana zemlja tako da je i II Svetski rat prošla bez većih posledica. Posle drugog svetskog rata španska ekonomija je bila podpomognuta američkim dolarima, genral Franco je umro i to je odvelo zemlju u demokratskom pravcu. Godine 1986. Španije je postala članica Evropske Unije.
Public domain – image, by L. Prang & Co., Boston / en.wikipedia.org
