Srbija je UNESCO listu kulturnog nasleđa tokom poslednjih pola veka obogatila velikim brojem istorijskih spomenika. Najveći broj tih spomenika je iz perioda Srednjeg veka ali imamo i spomenike iz rimskog perioda. Manastiri i crkve dominiraju na ovoj listi šo je i normalno jer potiču iz perioda kada je religija i vera imala ogoman uticaj na kulturu i drušvo. Zanimljivo je da je 2016. godine na ovu listu pridodato i novo kulturno istoijsko dobro, srednjevekovni spomenici Stećci, ali i da se o tome vrlo malo pričalo. Veće interesovanje javnosti, najverovatnije zbog političke situacije je za kulturno nasleđe na teritoriji Kosova i Metohije.

Godine 2015. vlasti na Kosovu su podnele zahtev za prijem u UNESCO čime bi Srbija ostala bez 3 manastira i jedne crkve (godine 2004. na UNESCO listu je primljena grupa srednjevekovnih spomenika sa Kosova) na UNESCO listi. Na sednici Generalne konferencije UNESCO-a Srbija je za tri glasa (potrebna je dvotrećinska većina i uzdržani glasovi se ne računaju) odnela prevagu i Kosovo nije primljeno u UNESCO. Od ukupno 142 članice 92 su glasale za, 50 je bilo protiv a uzdržanih 29.

Godina 2017. donosi novo glasanje za prijem Kosova u UNESCO i šta će biti ostaje da vidimo.

U međuvremenu možemo da vidimo šta to imamo na Kosovu a nalazi se na UNESCO-voj listi kulturne svetske baštine. Većina ljudi u Srbiji zna da na Kosovu imamo “neke” manastire ali se više bave političkim dešavanjima i prijemom Kosova u UNESCO.

Kulturno nasleđe Srbije na Kosovu i Metohiji

Godine 2004. grupa spomenika sa Kosova primljena je na UNESCO listu svetske baštine a to su:

Manastir Visoki Dečani

Manastir Visoki Dečani nalazi se u blizini Peći i napravljen je sredinom 14. veka. Ovo je jedan od najvećih i najbolje očuvanih srpskih manastira gde se na zanimljiv način prepliću istočni vizanijski stil i zapadno-romanski stil. Unutrašnjost manastira je prekrivena freskama. Ovo su orginalne freske i nastale su između 14. i 17. veka. Na freskama su uglavnom prikazane scene iz Biblije ali na jednoj fresci je prikazan rodoslov kraljevske porodice Nemanjića. U srpskoj pravoslavnoj crkvi srpski kraljevi iz srednjeg veka se slave kao sveci. Manastir je zadužbina Stefana Dečanskog i njegov grob se nalazi u manastiru. Njegovo telo se još uvek nije raspalo a ako posetite manastir videćete desnu kraljevu ruku kako viri ispod pokrivača.

Manastir Gračanica

Ovaj manastir se nalazi u selu Gračanica u blizini Prištine. U sklopu manastira nalazi se i crkva posvećena Uspenju Presvete Bogorodice i jedan je od bisera srpske i evropske arhitekture. Ktitor manastira Gračanica je kralj Milutin a napravljen je s početka 14. veka 1310. godine. Zanimljivo je da je u manastiru od 16. veka postojala i štamparija i da je dugo bio središte novobrdske mitropolije ali je usled lošeg ophođenja Turaka i velikih zuluma napušten. Posle Drugog svetskog rata je obnovljen kao ženski manastir i danas u njemu ima oko 20 monahinja.

Manastir Pećka patrijaršija

Pećka patrijaršija je u stvari manastirski kompleks koji se sastoji od četiri crkve i jedne velike zajedničke priprate. Nalazi se u blizini Peći, u Metohiji, na obali reke Bistrice. S obzirom na to da je vekovima bila centar duhovnosti Srpskog naroda njena riznica je prebogata. Raskošni darovi vlastodržaca, arhiepiskopa i drugih bogatih ljudi kao i ikone i ostali predmeti koji su ukrašavali crkvu bili su suviše primamljivi za Turke koji su pokorili Srbiju. Sve je to nestalo bez traga a današnji inventar i riznica Pećke patrijaršije datira najranije iz 16. veka.

Crkva Bogorodice Ljeviške

Crkva Bogorodice Ljeviške (Svete Petke) nalazi se u Prizrenu i podigao ju je kralj Milutin, najveći srpski ktitor. Ova crkva je zanimljiva jer se na njoj jasno vidi zaokret u srpskoj državi. Naime Srbija se sve više okretala Vizantiji i baš na ovoj crkvi primećuje se da je nekada dominantan romanski stil napušten a da je vizantijski stil jasno izražen. Ovaj spomenik je neprocenjive kulturne važnosti jer pored crkve kralja Milutina u njoj imamo ostatke bazilika iz 9. i 13. veka.